1) D vitamini nedir?
D vitamini kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenleyen, yağda eriyen vitaminler arasında yer alan ve diğer vitaminlerden farklı olarak da vücutta üretilen hormon ve hormon öncüleri olan bir grup steroldür.
2) Kanda D vitamini seviyeleri ne kadardır?
Kanda 25 (OH) vitamin D seviyesine bakılarak vitamin D’nin vücuttaki yeterliliği değerlendirilmektedir.
<20 ng/mL olması D vitamini eksikliği,
21-29 ng/mL arasında olması D vitamini yetersizliği,
>30 ng/mL olması yeterlilik kabul edilmektedir (önerilen aralık 40-60 ng/mL’dir).
150 ng/mL’nin üzerindeki seviyeler ise toksik etki olarak kabul edilmektedir.
3) D vitamini nasıl sentezlenir?
D vitamininin en iyi kaynağı güneşten sağlanan ultraviyole ışınlarıdır. Güneş ışığı ile temas eden insan derisinde D vitamini sentezi başlamaktadır. Gereksinimin %90’ı bu şekilde karşılanabilmektedir.
Deride D vitamini oluşabilmesi için vücudun en az %25’lik kısmının (eller, kollar, bacaklar, yüz gibi) 15-20 dakika süre ile güneş ışınlarının dik olarak gelmediği saatlerde güneş ışınları ile temas etmesi gerekmektedir.
Ülkemiz için D vitamini sentezi mayıs ve kasım ayları arasında gerçekleşir. Uygun ışın açısı için saatler 10.00-15.00 arasıdır.
4) D vitamini sentezini etkileyen faktörler nelerdir?
Yaşlılık:
Artan yaşa bağlı D vitamini sentezinin öncüsü olan 7-dehidrokolesterolün deride azalmasıyla, yaşlılık D vitamini yetersizliği için risk faktörüdür.
Ten Rengi:
Koyu tenli insanların deri altı dokusunda bol miktarda melanin vardır ve melanin miktarının yüksek olması deride D vitamini üretimini azaltmaktadır.
Mevsim, Enlem ve Günün Saati:
Mevsim, enlem ve günün saati, ozon tabakası tarafından UVB ışınlarının emilimini değiştirerek D3 vitamininin üretimini etkiler. Ozon tabakası kalınlaştıkça, daha az miktarda UVB ışını yeryüzüne ulaşabilmekte ve bu da daha az miktarda D3 üretilmesine neden olmaktadır.
Hava Kirliliği:
Artan ozon ve azot dioksit seviyesiyle hava kirliliği UVB ışınları emer ve bu durum da D vitamini yetersizliği için sıklıkla ihmal edilen bir risk faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır.
Güneş koruyucular:
Güneş koruyucular UVB ışınlarını etkili bir şekilde absorbe ederler. Bu durum, D vitamini sentezini engellemektedir.
Giyim Tarzı:
Kültürel kıyafetler veya diğer vücut örtülerinin kullanılması cildin güneşe hiç veya çok az maruz kalmasına neden olacağı için ciltteki D vitamini üretimini önemli ölçüde azaltmaktadır.
5) D vitamini eksikliği belirtileri nelerdir?
Eksikliğinde yorgunluk, yaygın kemik ve kas ağrısı, kemik hassasiyeti, kas güçsüzlüğü, yürüme zorluğu, dengesizlik, gibi bazı belirtilere neden olabilir. Bunlara ek olarak değişken ruh hali, depresyon, uykusuzluk, baş ağrısı, saç dökülmesi gibi belirtilerde bulunabilir.
6) D vitamini eksikliğinin hastalıklarla ilişkisi nelerdir?
Son yıllarda yapılan çalışmalarda D vitamini eksikliğinin; insülin direnci, obezite, diyabet, hipertansiyon, metabolik sendrom ve kardiyovasküler hastalıklar gibi otoimmün hastalıkların insidansını arttırdığı bulunmuştur.
Raşitizm, osteoporoz (kemik kaybı ve kırıklar), osteomalasi (kemik yumuşaması) ve birçok kanser türü için risk faktörü olarak belirlenmiştir.
7) D vitamini kaynakları nelerdir?
Dengeli bir diyetle bile yeterli miktarda D vitamini elde etmek oldukça zordur. Bazı besinler çok az miktarda D vitamini içermektedir.
Bunlar; balık yağı, bazı büyük balıklar (sardunya, ringa balığı, uskumru), yumurta sarısı ve tavuk karaciğeridir. Ayrıca az miktarda; tereyağı, süt ve ürünleri, ekmek ve hububatta bulunmaktadır.
Ülkemizde ve dünyada çok yaygın olan D vitamini eksikliğini önlemek için; temel kaynak olan güneşten yeterince faydalanmalıyız. Eller, kollar ve yüz bölgesiyle güneş ışığının direk teması gereklidir. Düzenli ve bilinçli bir şekilde güneş ışınlarına uygun saatlerde maruz kalmak her yaş için D vitamini eksikliğinden korunmada en etkili yoldur.
Comments